Van wegwerpplastics naar praktische oplossingen voor hergebruik

Door de Single Use Plastics richtlijn van de Europese Unie nemen we afscheid van een aantal wegwerpplastic producten, te weten plastic borden, bestek, rietjes, roerstaafjes, wattenstaafjes en ballonstokjes. Voor tabaksproducten met filters (o.a. sigarettenpeuken), bepaalde hygiëneproducten en wegwerpbekers gelden verplichte markeringen dat er plastic in het product zit. Voor weer andere producten gaan op een later moment producteisen, inzameldoelstellingen, producentenverantwoordelijkheid en reductiemaatregelen gelden.

Zie hier welke maatregelen voor welke producten gaan gelden: Nieuwe wetgeving voor wegwerpplastics | Brochure | Rijksoverheid.nl. Lidstaten moeten de afspraken in de Europese richtlijn op 3 juli dit jaar in nationale wetgeving hebben omgezet. In Nederland zal de wetgeving op 1 juli worden gepubliceerd, waarbij een aantal onderdelen nog nader worden uitgewerkt in een ministeriele regeling, zoals de nadere invulling van de producentenverantwoordelijkheid en de reductiemaatregelen voor wegwerpbekers en –maaltijdverpakkingen.

Wat is de oplossing?

Uit onderzoek van CE Delft blijkt dat er wel alternatieven beschikbaar zijn voor plastic, maar dat deze qua milieu-impact niet altijd beter zijn. Bijvoorbeeld, met de hemdtasjes levert het omschakelen naar papier een forse extra milieu-impact op doordat het o.a. meer risico geeft op voedselverspilling.

Staatssecretaris Van Veldhoven liet met haar brief aan de Tweede Kamer weten dat voor haar de oplossing voor het aanpakken van zwerfafval ligt in herbruikbare verpakkingen. Pas als mensen hun on-the-go verpakkingen niet meer vanzelfsprekend weggooien, maar opnieuw gaan gebruiken, kan er echt een slag gemaakt worden in het aanpakken van zwerfafval. De belangrijkste kanttekening die CE Delft daarbij maakt, is dat de verpakkingen ook echt vaker opnieuw gebruikt moeten worden om de herbruikbare verpakking beter te laten presteren dan eenmalig plastic. Dit vraagt dus ook extra inzicht in consumentengedrag en om de ontwikkelingen van goed werkende herbruikbare verpakkingen en -systemen. 

In de kamerbrief staat de demissionair Staatssecretaris ook stil bij wegwerpbekers, die we in Nederland jaarlijks 3,5 miljard keer gebruiken en afdanken. We kunnen al flinke vooruitgang boeken door herbruikbare maaltijdverpakkingen en bekertjes aan te bieden daar waar mensen op locatie consumeren. 

Uitdagingen

Lastiger wordt het om een retoursysteem in te richten voor maaltijdbezorging. In Landsmeer doet Ozarka een pilot met Deliver Zero, waar consumenten maaltijden kunnen bestellen via een website. Na gebruik kun je de verpakkingen inleveren bij de lokale Jumbo of een deelnemend restaurant. De verpakkingen worden schoongemaakt en opnieuw gebruikt. Om dit soort initiatieven meer ruimte te geven nodigt van Veldhoven koplopers uit om pilots te gaan uitrollen voor herbruikbare verpakkingen. Momenteel wordt in een stakeholderproces onderzocht met welke wettelijke maatregelen de overheid de omslag naar minder wegwerpbekers en –maaltijdverpakkingen en meer herbruikbare alternatieven kan realiseren. Definitieve maatregelen zullen in 2022 worden gepubliceerd.

Download hier de Kamerbrief en het CE Delft onderzoek 'Verpakkingen onder de SUP-richtlijn: Een milieukundige verkenning van het mogelijke effect van maatregelen voor een aantal voorbeeldcases'